Türkiye son 20 yıldır çok hızla gelişmekte ve kentleşmektedir. Avrupa Birliği (AB) ile tam üyelik müzakerelerinin başlaması ile bu gelişme hızında ve ihtiyacında yeni bir döneme girilmiştir. Bu sebeplerle Türkiye’nin altyapı yatırımları ihtiyacı çok büyük oranlarda artmıştır ve artmaktadır. Bugüne kadar, neredeyse tamamen, kamu tarafından gerçekleştirilen bu yatırımlar için artık kamu, gerek mevcut iç ve dış borç yükü ve gerekse de bütçe kapasitesine getirilen sınırlamalar nedeniyle farklı iş modelleri geliştirilmiştir. Ülkenin artan altyapı yatırım ihtiyacının tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de de kısmen özel sektör katılımı ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bunların başında da Kamu-Özel Ortaklığı (Public Private Partnership) olarak adlandırılan PPP modeli gelmektedir.
Türkiye’de bu modelle yapılmış bir çok alt yapı (Otoyol, Köprü, Tüp Geçit) ve Tesis ( Havalimanı, Şehir Hastaneleri , Enerji Santralleri, Çevre Tesisleri) yatırımları gerçekleştirilmiştir. Halen de yapılabilecek başka birçok Proje bu modelle gerçekleştirilebilecektir.
Şehir Hastaneleri veya entegre sağlık kampüsleri, kamu-özel ortaklığı, uluslararası alanda bilinen adıyla Public Private Partnership (PPP), temelinde bir finansman modeli ile yapılmaktadır. Özü değişmemekle birlikte farklı uluslararası kurumlar kamu-özel ortaklığı modeline farklı tanımlar getirmişlerdir. Yaklaşık son yirmi yılda bu model uygulaması yapan ülke sayısı 10 civarında iken bugün 100’ü aşmıştır.
PPP’de Avrupa Birliği Politikasını oluşturan Green Paper on Public-Private Partnerships and Community Law on Public Contracts and Concessions’da; dört temel özellik sıralanmaktadır, bunlar: Kamu ile özel sektör arasında uzun süreli işbirliği, proje finansmanının özel sektör ortağı üzerinde olması, kamunun denetlemeyi üstlenmesi ve kamuya ait risklerin özel sektörle paylaşılmasıdır.
PPP Modelleri:
PPP modeli, dünyada değişik modellerle uygulanabilmektedir, bunlar;
- BOT (Build-Operate-Transfer) Yap-İşlet-Devret,
- DB (Design- Build) Tasarla-Yap,
- BTO (Build-Transfer-Operate) Yap-Devret-İşlet,
- BOOT (Build-Own-Operate-Transfer) Yap-Sahip Ol-İşlet-Devret,
- BOO (Build-Own-Operate) Yap-Sahip Ol-İşlet,
- DBFO(Design-Build-Finance-Operate) Tasarla-Yap-Finanse Et-İşlet,
- BLTM (Build-Lease-Transfer-Maintain) Yap-Kirala-Devret-Bakımını Yap,
- LROT (Lease-Renovate- Operate-Transfer) Kirala-Yenile-İşlet-Devret, şeklinde sıralanabilmektedir.
PPP’de Hukuki Yapılar:
PPP, hukuki yapısına göre de 3 ayrı başlıkta modellenmektedir;
- İmtiyaz sözleşmeleri; Kamuya ait altyapı veya hizmet yönetiminin özel sektöre devredilmesi modelinde ödenecek hizmet bedeli yatırımcı tarafından tahsil edilir, imtiyazın sona ermesi ile ilgili hizmete ilişkin tüm mallar doğrudan kamuya devredilir.
- Yap-İşlet-Devret Modeli; Üretilen ürün ve sunulan hizmetlerin yatırımcı tarafından satılması karşılığında yatırım maliyetlerinin yatırımcıya ödendiği bir finansman modelidir ve özel bilgi ve yüksek maliyet gerektiren projelere uygulanmaktadır.
- Yap – İşlet Modeli; Yatırımcılara ait olan üretim tesislerinin inşası ve işletilmesine yönelik olarak düzenlenmiştir ve daha çok enerji alanında kullanılır.
